Krajowy Rejestr Zadłużony (w skrócie KRZ) działa od 1 grudnia 2021 roku. Zastąpił on istniejący wcześniej Rejestr Dłużników Niewypłacalnych. Podstawą funkcjonowania KRZ jest ustawa z 6 grudnia 2018 roku, o Krajowym Rejestrze Zadłużonych.
Jest to źródło informacji na temat m.in. niewypłacalnych podmiotów oraz tych, którym grozi niewypłacalność, a także przedsiębiorstw i jednostek, wobec których umorzono egzekucję.
Informacje z Rejestru są jawne. Oznacza to, że każdy obywatel ma do niego dostęp. Warunkiem koniecznym do skorzystania z Rejestru jest dostęp do internetu, jako że działa on w systemie teleinformatycznym. Wejście do Rejestru uzyskujemy poprzez stronę Ministerstwa Sprawiedliwości.
Głównym celem jest stworzenie warunków do wychodzenia z ciężkiej sytuacji gospodarczej. Rejestr ma dać szansę na przeprowadzenie w przedsiębiorstwie restrukturyzacji, a tym samym i zapobiec jego likwidacji. Co więcej, spełnia on funkcję komunikacyjną oraz funkcję portalu orzeczniczego. Celem Rejestru jest również ułatwienie weryfikacji klientów oraz sprawdzania ich wypłacalności, bądź niewypłacalności.
W Rejestrze znajdują się informacje na temat osób fizycznych i prawnych oraz na temat jednostek organizacyjnych posiadających zdolność prawną, będących w stanie niewypłacalności lub w stanie zagrożenia nią, a także tych, wobec których umorzono egzekucję.
W pierwszej grupie są osoby zarówno fizyczne, jak i prawne oraz organizacyjne jednostki, wobec których prowadzono postępowanie restrukturyzacyjne lub upadłościowe.
Druga grupa to wspólnicy spółek, ponoszący odpowiedzialność za dług. W sytuacji ogłoszenie upadłości, wszczęcia ponownego postępowania lub oddalenia wniosku o bankructwo zaświadczają oni swoim majątkiem.
Trzecia grupa to osoby i jednostki niebędące osobami prawnymi. Względem tych osób umorzone zostało komornicze postępowanie egzekucyjne lub też koszty postępowania przewyższały sumę możliwą do uzyskania z tytułu egzekucji. Są wśród nich również osoby fizyczne, wobec których toczy się egzekucji w sprawie świadczeń alimentacyjnych.
Ważne jest to, że w KRZ nie znajdują się wszyscy dłużnicy. Jako że ci, którzy nie podlegają pod wspomniane kategorie, nie mogą znaleźć się w Rejestrze.
Rejestr zawiera najważniejsze oraz szczegółowe informacje o dłużniku, czyli:
W przypadku alimentacyjnych dłużników w Rejestrze znajdują się dodatkowo informacje na temat rodzaju wierzytelności, daty zakończenia postępowania, a także daty spłaty zadłużenia przez organ, który wypłaca świadczenie w przypadku niepowodzenia egzekucji
Chcąc sprawdzić daną osobę, należy wprowadzić jej PESEL lub też sygnaturę z postępowania upadłościowego, alimentacyjnego lub restrukturyzacyjnego, a w przypadku osoby prowadzącej działalność gospodarczą również NIP. Jeśli poszukiwana osoba fizyczna nie ma numeru PESEL, należy wprowadzić jej numer paszport, numer karty pobytu, numer zagranicznej identyfikacji lub identyfikacji podatkowej.
Wobec osób z trwającymi procedurami restrukturyzacyjnymi oraz w przypadku wspólników spółek informacje są ujawniane przy pomocy systemu teleinformatycznego. W stosunku do osób z umorzonym postępowaniem egzekucyjnym dane zostają od razu wprowadzane za pomocą tego samego systemu, m.in. przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej lub naczelnika Urzędu Skarbowego. Po umorzeniu postępowania komornik lub Sąd zamieszczają w KRZ niezbędne informacje. Wobec osób fizycznych wpisów dokonuje komornik.
Z reguły nie jest to możliwe. Jednak jeśli ustawa nie orzeka inaczej, KRZ przewiduje taką ewentualność po 10 latach od uprawomocnienia zakończenia danego postępowania.
Siedmioletni okres obowiązuje w przypadku dłużników alimentacyjnych, którzy spłacili zobowiązanie.
Istnieje również trzyletni okres oczekiwania na usunięcie z Rejestru, w przypadku podmiotów, dla których umorzono dług lub ustalono plan jego spłaty.